Karadağ’da ilk turda yenilen muhalefet ikinci turda oyların yaklaşık yüzde 59’unu alarak 32 yıllık Djukanovic iktidarına son verdi. Karadağ’daki seçim sürecini Karadağlı siyaset bilimi uzmanları Zlatko Vujović ve Daliborka Uljarević Gerçek Gündem’e anlattı. Türkiye ile benzerliği dikkat çekti.
Karadağ’da 19 Mart’ta gerçekleşen ilk tur seçimlerinde iktidara karşı yüzde 35’e yüzde 29 oyla yenilen muhalefet, 2 Nisan’da yapılan ikinci tur seçimlerinde yüzde 58,8 alarak seçimi kazandı.
Muhalefetin oyların yaklaşık yüzde 59’unu almasıyla 32 yıllık Djukanovic iktidarı da sona ermiş oldu. 61 yaşındaki Djukanovic, 1991 yılında henüz daha 29 yaşındayken eski Yugoslav Cumhuriyeti’nin başına getirilmişti.
19 Mart’ta gerçekleşen ilk tur seçimlerinde Djukanovic oyların yüzde 35’ini alırken Milatovic yüzde 29’da kalmıştı. İki hafta sonra yani 2 Nisan’da yapılan ikinci tur seçimlerinde ise muhalefet yani Milatovic yüzde 58,8 alarak 32 yıllık iktidarın sahibi olan Milo Djukanovic’i ezici bir yenilgiye uğratmıştı.
Karadağ Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Profesörü Zlatko Vujović ve insan hakları savunucusu siyaset bilimci Daliborka Uljarević, Karadağ’daki seçim sürecini, Karadağ’da muhalefetin ikinci tura kadar seçimi kazanmak için neler yaptığını ve seçimlerin Türkiye ile benzer yönlerini Gerçek Gündem’e anlattı.
“AMAÇ SADECE İKTİDARI YENMEK DEĞİL, SON 30 YILDIR KARADAĞ SİYASETİNİ ETKİLEYEN BİR FİGÜRÜ ORTADAN KALDIRMAKTI”
Gerçek Gündem’e konuşan Zagreb’de Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden Karşılaştırmalı Siyaset alanında doktora derecesine sahip ve Karadağ Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Profesörü Zlatko Vujović, Karadağ’daki birinci tur ile ikinci tur seçimleri arasındaki en temel farkın, siyasi ve ideolojik farklılıklar gözetmeksizin tüm siyasi oluşumların muhalefeti yani Milatovic’i desteklemesi olduğunu söyledi:
“İkinci turda, parlamento dışı yeni bir partinin temsilcisi olan Jakov Milatović, 2020 Parlamento seçimlerini kazanan bir siyasi partiden destek alarak onları bir araya getirdi ve birleşik bir cephe oluşturdu. Amaçları sadece Djukanović’i yenmek değil, aynı zamanda son otuz yıldır Karadağ siyasetini etkileyen bir figürün ortadan kaldırılmasını sağlamaktı.”
“KARADAĞ VE TÜRKİYE’DEKİ SEÇİMLER ARASINDA ÇOK BÜYÜK BİR BENZERLİK VAR”
The European Network of Election Monitoring Organizations(ENEMO) yönetici müdürü ve CeMI İzleme ve Araştırma Merkezi Başkanı olan siyaset uzmanı Vujović, Karadağ ile Türkiye’deki seçimler arasında çok büyük bir benzerliğin olduğuna dikkat çekti:
“Karadağ ve Türkiye’nin benzer noktası, çeşitli siyasi aktörlerin çok uzun bir süre iktidarı elinde tutan ortak bir siyasi rakibe karşı birleşmeleri ve aynı hedefe sahip olmalarıdır. Bu benzerlik, aynı zamanda toplumu yeni bir yöne yönlendirmek için büyük bir kamusal ivme yaratabilecek güçlü bir siyasi harekete de işaret ediyor.”
“KARADAĞ’DA DA TÜRKİYE’DEKİ GİBİ SEÇİMLERDE SAHTEKARLIK YAPILDIĞIYLA İLGİLİ PEK ÇOK İDDİA VARDI”
Türkiye’deki ilk tur seçim sonuçlarının şaibeli olduğu iddialarıyla ilgili konuşan Vujović, geçmişte Karadağ’da da bu tür iddiaların gündeme geldiğini söyledi. Siyaset bilimi uzmanı Vujović, Karadağ’da seçimde sahtekarlık yapıldığı ve seçim sürecinin kötüye kullanıldığına dair pek çok iddianın olduğunu dile getirdi:
“Bizim ülkemizde de seçimlerde sahtekarlık yapıldığıyla ilgili pek çok iddia vardı ancak bu tür manipülasyonları azaltmak için çeşitli mekanizmalar hayata geçirildi. Devlet kaynaklarının kötüye kullanılması ve seçim sürecine yabancı müdahalesi gibi başka zorluklarla da karşı karşıya kalmıştık.”
KARADAĞ’DA İKİNCİ TURDA SEÇİME KATILIM ORANI YÜZDE 64’TEN YÜZDE 70’E NASIL ÇIKTI?
Vujović, Karadağ’da Türkiye’de olduğu gibi ilk tur ile ikinci tur seçimleri arasında iki haftalık bir süre olduğunu ve bu süre zarfında seçim kampanyasının ilk tura kıyasla ikinci turda çok daha fazla yoğunlaştığını belirtti. Siyaset bilimi uzmanı Vujović, ilk turda yüzde 64 olan katılım oranının ikinci turda yüzde 70’e yükselmesinde çeşitli faktörlerin etkili olduğunu söyledi:
“Katılım oranının ikinci turda yüzde 64’ten yüzde 70’e yükseldi ve bunda çeşitli faktörler etkili oldu. Bu faktörlerden ilki, Đukanović’in istifa etmesi gerektiği yönündeki yaygın kanaati güçlendiren ortak bir amaç için birlik olmanın sinerjik etkisiydi.”
İLK TURDA YÜZDE 35’E YÜZDE 29 OYLA YENİLEN MUHALEFET İKİNCİ TURDA SEÇİMİ NASIL KAZANDI?
Karadağ seçimlerinde ilk turda yüzde 35’e karşı yüzde 29 mağlup olan muhalefetin ikinci turda nasıl kazandığını ve ikinci tur seçimlerine kadar neler yaptığını anlatan Vujović, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Djukanovic’in ikinci tur için destek isterken bile iktidar çoğunluğunun değil muhalefetin adayı olduğunun altını çizmek önemlidir. Djukanovic DPS 2020 parlamento seçimlerinde büyük bir yenilgiye uğradı. Karadağ Anayasasına göre, doğrudan seçilmiş olsa bile Cumhurbaşkanının konumu çok zayıftır. Dolayısıyla Europe Now hareketinin adayının başarısı, ikinci turda iktidar çoğunluğunun ve partisi Europe Now’ın adayı olmasının yanı sıra Sırbistan Hükümeti ile Prusya ve Sırbistan güçleri tarafından güçlü bir şekilde desteklenmesine bağlanabilir.”
“KARADAĞ’DAKİ ESKİ HÜKÜMET İLE TÜRKİYE’DEKİ AKP HÜKÜMETİ KENDİ İKTİDAR TEKELLERİNİ KORUMAYA ÇALIŞIYOR”
Karadağ’ın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından biri olan Centre for Civic Education’ın (CCE) Yönetici Müdürü ve siyaset bilimci Daliborka Uljarević, Karadağ’daki eski hükümet ile Türkiye’deki iktidarın ‘iki uzun ömürlü hükümet yapısı’ benzerliğine dikkat çekti:
“Karadağ’da eski hükümet ve Türkiye’deki AKP hükümeti, kendi iktidar tekellerini korumaya çalışıyor. Bunu yaparken de kamu kaynaklarını yoğun bir şekilde ve kötüye kullanıyorlar.”
KARADAĞ’DA DA OY VERME İŞLEMİ TEK GÜNDE YAPILIYOR
İnsan hakları savunucusu Uljarević, Karadağ ile Türkiye’deki seçimlerin diğer bir benzer yönünün iki ülkede de seçimlerin tek bir günde yapılması olduğunu söyledi:
“Karadağ’da da oy verme işlemi Türkiye’deki gibi tek bir günde yapılıyor. Bizde oy verme işlemi sabah 7’de başlıyor ve akşam 8’e kadar devam ediyor.”
“KARADAĞ’DA ESKİ HÜKÜMETİN OYLARI ÇALDIĞIYLA İLGİLİ İDDİALAR AVRUPA KOMİSYONU RAPORLARINDA BİLE YER ALDI”
Karadağ’daki eski hükümetin seçimlerde oyları çaldığıyla ilgili pek çok iddianın olduğunu söyleyen siyaset bilimci Uljarević, bu iddiaların bazılarının Avrupa Komisyonu raporlarında bile yer aldığını ifade etti:
“Karadağ’da eski hükümetin oyları çaldığına dair pek çok iddia var. Eski hükümetin seçim sonuçlarına yarayacak kurumsal avantajlar elde etmek için kamu kaynaklarını kötüye kullandığına dair iddialar da vardı. Hatta bu iddialardan bazıları Avrupa Komisyonu raporunda da yer aldı ve bunların gerekli hukuki ve siyasi işlemlere tabi tutulması talep edildi ama maalesef bu hiçbir zaman gerçekleşmedi.”
Karadağ’da 32 yıllık hükümetin düşmesinin iki önemli nedeni olduğunu vurgulayan Uljarević, bu nedenleri şöyle sıraladı:
“Gerçeklik duygusunu kaybettiklerinde kendi çöküşlerini hazırlamaları ve Karadağ’daki Sırp Ortodoks Kilisesi’nin de Rusya’yı desteklediğini not ederek, Sırbistan’dan gelen dış etkinin esas olarak Karadağ’daki Sırp Ortodoks Kilisesi aracılığıyla uygulanması.”
“KARADAĞLILAR İKTİDARIN YENİLECEĞİNİ HİSSETTİ, BU DA İKİNCİ TUR İÇİN TEŞVİK EDİCİ OLDU”
Siyaset bilimci Uljarević, Karadağ’da ikinci turda katılım oranının yüzde 64’ten yüzde 70’e yükselmesinin en büyük nedeninin Karadağlıların artık Djukanovic döneminin sona erdiğini hissetmesi olduğunu ifade etti:
“Bizim için bu seçim çok önemliydi ve herkes de bunun farkındaydı. Karadağlılar, Djukanovic döneminin sona erdiğini hissetti ve bu da pek çok kişi için oldukça teşvik edici oldu.”
“KARADAĞLILAR ARTIK ‘DEĞİŞİM’ İSTİYORDU”
İnsan hakları savunucusu ve siyaset bilimci Uljarević, eski Cumhurbaşkanı Djukanovic’in şansının ikinci turun başından beri çok zayıf olduğunu söyledi. Tüm Karadağlıların eski cumhurbaşkanının seçimleri kaybedeceğine inandığını belirten siyaset uzmanı, tek sürprizin muhalefetin yüzde 60’a karşı yüzde 40 gibi büyük bir farkla kazanması olduğunu belirtti. Uljarević, Karadağlıların 32 yıl sonunda artık açık bir şekilde ‘değişim’ istediklerini vurguladı:
“Djukanovic yüzde 35,37’ye sahipti ancak pratikte kalan 6 adaydan ikinci turda sadece iki küçük oyuncunun desteğini alabildi, oysa üç büyük rakip toplamda yüzde 59,34’e sahipti. Temelde ise birlikte, aralarında en çok oyu alan ve Karadağ’da vatandaşlar üzerindeki etkisi açısından çok güçlü olan Sırp Ortodoks Kilisesi tarafından neredeyse yüzde 60 ile finalde seçimleri kazanan kişi için kampanya yürüttüler.”
Kaynak: Gerçek Gündem
